Η φυσική του ανέφικτου

Κριτική του Χαρίτωνα Τομπουλίδη, Δρ. αστροφυσικής

Όποια ιδέα δεν ακούγεται από την αρχή εξωφρενική, είναι καταδικασμένη.

Άλμπερτ Αϊνστάιν

Όταν ένας διαπρεπής αλλά γηραιός επιστήμονας δηλώνει ότι κάτι είναι εφικτό, κατά πάσα πιθανότητα έχει δίκαιο. Όταν δηλώνει ότι κάτι είναι ανέφικτο, κατά πάσα πιθανότητα έχει άδικο.

Άρθουρ Κλάρκ

Ο ερχομός της ασπρόμαυρης τηλεόρασης στο σπίτι μας, στα τέλη της δεκαετίας του ‘60 ήταν ένα θαύμα. Σήμερα υπάρχει ακόμα και στα κινητά μας. Η χρήση διάτρητων καρτών για να επικοινωνήσουμε με τον μοναδικό Υ/Η που είχε το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο στα μέσα της δεκαετίας του ‘70, τον UNIVAC, που έπιανε μια ολόκληρη τεράστια αίθουσα, αντικαταστάθηκε σήμερα με τα USBs που έχουν μεγαλύτερη χωρητικότητα από εκείνο το τέρας της τεχνολογίας της Θεσσαλονίκης. Για να μιλήσουμε με τους γονείς μας από τη Θεσσαλονίκη τότε που σπουδάζαμε έπρεπε να πάμε σε ειδικούς θαλάμους του ΟΤΕ για να μας δώσουν γραμμή και να μιλήσουμε μαζί τους. Σήμερα μιλάμε με τα παιδιά μας σε όποιο σημείο του κόσμου κι αν βρίσκονται πολύ πιο φτηνά και τους βλέπουμε συγχρόνως και στις οθόνες μας.

Η τεχνολογία έχει ξεπεράσει κάθε προσδοκία μας. Άλλοι δεν τολμούν να συμμετάσχουν σε αυτήν την αλματώδη ανάπτυξή της και άλλοι χάνονται μέσα σε αυτήν και δεν γνωρίζουν πια που είναι η αληθινή πραγματικότητα και που η εικονική πραγματικότητα. Ενώ παλαιότερα μια εικόνα ήταν ίση με χίλιες λέξεις, σήμερα μπορεί μια εικόνα να είναι ίση με χίλια ψέματα. Τι είναι αληθινό και τι ψεύτικο, τι πραγματικό και τι φανταστικό; Δεν τολμούμε ούτε καν να μαντέψουμε.

Μια απάντηση στο ερώτημα αυτό δίνει ο εξαίρετος φυσικός Μίτσιο Κάκου με το βιβλίο του «Η φυσική του ανέφικτου» (2009, των εκδόσεων Αβγό). Είναι ένα ακόμα βιβλίο στην εξαιρετική σειρά με σύγχρονα επιστημονικά θέματα των εκδόσεων Αβγό. Είναι ένας πραγματικός παράδεισος ιδεών με περισσότερες από 400 σελίδες. Εκεί μέσα δίνονται απαντήσεις σε θέματα όπως Τηλεπάθεια, Ψυχοκίνηση, Αορατότητα, Εξωγήινοι και ΑΤΙΑ, Αντιύλη και Αντισύμπαντα, Παράλληλα Σύμπαντα, Ταξίδια στο χρόνο, Μαντική, Μηχανές αέναης κίνησης για να αναφέρω μόνο μερικά από τα θέματα που θίγει ο διακεκριμένος αυτός φυσικός. Οι φυσικοί μπορούν σήμερα με σχετική βεβαιότητα να σκιαγραφίσουν τεχνολογία του μέλλοντος και να κάνουν πιο εύκολα τη διάκριση ανάμεσα σε τεχνολογίες που είναι δύσκολο να υλοποιηθούν και σε άλλες που είναι πραγματικά ανέφικτες. Αυτά τα «ανέφικτα» στο χώρο της φυσικής ο συγγραφέας τα χωρίζει σε τρεις κατηγορίες. Τα Ανέφικτα Πρώτης Τάξης, όπως το ονομάζει αυτός, είναι τεχνολογίες που σήμερα δεν είναι δυνατόν να πραγματοποιηθούν αλλά θα είναι δυνατή η κατασκευή τους μέσα σε έναν αιώνα. Τα Ανέφικτα Δεύτερης Τάξης είναι αυτά που θα πραγματοποιηθούν μέσα σε μια χιλιετία ή σε εκατομμύρια χρόνια. Και τα Ανέφικτα Τρίτης Τάξης είναι τεχνολογίες που παραβιάζουν τους γνωστούς νόμους της φυσικής. Και ο συγγραφέας είναι πολύ αισιόδοξος και λέει ότι τα «ανέφικτα» αυτά της τελευταίας τάξης είναι πολύ λίγα. Να φανταστείτε ότι την Τηλεμεταφορά, τους Κινητήρες αντιύλης, την Ψυχοκίνηση και την Αορατότητα τις κατατάσσει στην κατηγορία Ανέφικτα Πρώτης Τάξης. Άρα το μέλλον του ανθρώπου εξαρτάται καθαρά από αυτόν και είναι αισιόδοξο, αν ο άνθρωπος κάνει σωστή χρήση των δυνατοτήτων του.

Το βιβλίο λειτουργεί σαν βιβλίο αναφοράς που οποιοσδήποτε μπορεί να καταφεύγει σε αυτό γιατί είναι γραμμένο από έναν ειδικό στο είδος του, που παλεύει για την εκλαΐκευση της επιστήμης και το συνιστώ ανεπιφύλακτα . Και δυο λόγια για τη μετάφραση. Η μετάφραση του βιβλίου που περιλαμβάνει τόσα πολλά θέματα και διαθεματικά είναι αρκετά δύσκολη και θέλει ο μεταφραστής να είναι γνώστης πολλών επιστημονικών τομέων. Γνώμη μου είναι ότι σε γενικές γραμμές ο μεταφραστής τα καταφέρνει αρκετά καλά με μικρά μόνο λάθη. Με μία μόνο εξαίρεση. Η τριχοτόμησης μιας γωνίας με κανόνα και διαβήτη είναι ένα άλυτο πρόβλημα από την αρχαιότητα ακόμη. Με κανόνα και διαβήτη. Και φυσικά είναι ακόμη πιο άλυτο «με πυξίδα και χάρακα» , όπως γράφει στη σελίδα 393 ο μεταφραστής. Η λέξη compass στα Αγγλικά είναι πυξίδα αλλά είναι και διαβήτης. Δεν μπορούμε να τριχοτομήσουμε γωνίες με πυξίδες.